ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2021
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ»
ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ και ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
Από την Κεντρική Επιτροπή Εξετάσεων δίνονται οι παρακάτω ενδεικτικές απαντήσεις των θεμάτων και υπενθυμίζεται ότι κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α1.
α) 1 Σ: πολιτικήν γάρ τέχνην οὔπω εἶχον, ἧς μέρος πολεμική.
2 Σ: Ζεύς οὖν δείσας περί τῷ γένει ἡμῶν μή ἀπόλοιτο πᾶν
3Λ: εἷς ἔχων ἰατρικήν πολλοῖς ἱκανός ἴδιώταις, καί οἱ ἄλλοι δημιουργοί. ( μονάδες 3 Χ 2 = 6)
β) αὐτῶν → θηρίων
οὕτω → «ὡς αἱ τέχναι νενέμηνται» ( μονάδες 2 Χ 2 =4)
Β1. Για τα μέρη της πολιτικής αρετής, ο μαθητής να αξιοποιήσει στην απάντησή του τα σχόλια του Φ.Υ. σελ. 62.
Για τη λειτουργία της πολιτικής αρετής να στηριχθεί στη φράση «ἵν’εἶεν πόλεων κόσμοι τε καί δεσμοί φιλίας συναγωγοί». Η αιδώς και η δίκη αποτελούν βάση της κοινωνικής συμβίωσης γιατί:
- οδηγούν σε ευταξία, καταστέλλουν την αδικία σε κοινωνικό επίπεδο
- οδηγούν σε ηθική βελτίωση, ομόνοια σε ατομικό επίπεδο (μονάδες 10)
Β2. Γλωσσικές επιλογές: 1. προστακτική ( «μετεχόντων / θές»). 2. ευθύς λόγος 3. επανάληψη (« πάντας – πάντες») . 4. ο υποθετικός λόγος ( οὐ γάρ ἄν γένοιντο πόλεις, εἰ ὀλίγοι αὐτῶν μετέχοιεν» ) . 5. παρομοίωση ( «ὡς νόσον πόλεως»). Αρκεί ο μαθητής να αναφέρει τέσσερις από τις πέντε επιλογές.
Δικαιολόγηση αυστηρότητας: η μειωμένη συμμετοχή στην αιδώ και στη δίκη συνεπάγεται τη διάλυση της κοινωνίας . Η παρομοίωση «ὡς νόσον πόλεως» δείχνει το μέγεθος της ενδεχόμενης καταστροφής. (μονάδες 10).
Β3.
1. Λ, 2.Λ, 3. Σ, 4. Σ, 5. Λ ( μονάδες 5 Χ 2 =10)
Β4 α. 1ε , 2γ , 3 στ , 4 ζ , 5 η , 6 α (μονάδες 6)
Β4 β. Σημασίες στο αρχαίο κείμενο: διεφθείροντο =αφανίζονταν, δημιουργοί =τεχνίτες ( μονάδες 4)
Β5. Βασική ιδέα Καλλικλή: αδικία είναι αυτό που προβλέπουν οι νόμοι, που ορίζονται μονομερώς από τους πολλούς και αδύναμους (αδικία είναι το θετό δίκαιο). Θεωρεί την ισοκατανομή αδικία σε βάρος των ικανών και ισχυρών. Δίκαιο είναι ό, τι συμβαίνει στη φύση ( «ο καλύτερος και δυνατότερος να έχει περισσότερα …») (μονάδες 5)
Θέση Πρωταγόρα: η απουσία θετού δικαίου οδηγεί στην αδικία, στην καταστροφή των πρώτων κοινωνικών σχηματισμών. ( μονάδες 3)
Σύγκριση: Ο Πρωταγόρας και ο Καλλικλής εκφράζουν αντίθετες απόψεις για την αδικία. (μονάδες 2)
Γ1. Ενδεικτική μετάφραση
Ο Άνυτος, από τη μια, εξαιτίας της κακής ανατροφής του γιου του και της δικής του ανοησίας/απερισκεψίας, ακόμα και μετά τον θάνατό του διατηρεί την κακή του φήμη. Ο Σωκράτης, από την άλλη, επειδή περηφανεύτηκε στο δικαστήριο προκαλώντας φθόνο, έκανε τους δικαστές να τον καταδικάσουν ακόμα περισσότερο. Εμένα , όμως, μου φαίνεται ότι του έχει τύχει θεάρεστη μοίρα. (μονάδες 10)
Γ2. Ο Σωκράτης επέδειξε ψυχική ρώμη: 1. γιατί κατάλαβε ότι είναι καλύτερος γι’ αυτόν στη συγκεκριμένη στιγμή ο θάνατος από την παράταση της ζωής του. 2. δεν δείλιασε μπροστά στον θάνατο 3. τον αποδέχτηκε ευχάριστα και πέθανε. (μονάδες 5)
Στάση Ξενοφώντα: αποδέχεται τη σοφία και τη μεγαλοψυχία του Σωκράτη και τον θεωρεί αξιομνημόνευτο και αξιέπαινο. (μονάδες 5)
Γ3α. ἡμῖν μέν οὖν δοκεῖ θεοφιλεστέρων μοιρῶν τετυχηκέναι τῶν μέν γάρ βίων τά χαλεπώτερα ( 7 * 1 =7 μονάδες).
Γ3β. ἐπεί γάρ ἔγνω τοῦ ἔτι ζῆν το τεθνάναι
ἔγνω → γνῶθι
ζῆν→ ζῆ
τεθνάναι → τεθνεώς /τεθνηκώς ἴσθι (απαιτείται ένας από τους δύο ρηματικούς τύπους) ( 1 Χ 3 =3 μονάδες)
Γ4α.
«διά το μεγαλύνειν» → επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα ἐποίησε.
«τοῦ ζῆν» → γενική συγκριτική , β΄όρος σύγκρισης από το «κρεῖττον».
«τοῦ ἀνδρός» → γενική κτητική από «τήν σοφίαν», «τήν γενναιότητα»
«ἀξιομακαριστότατον» → κατηγορούμενο του αντικειμένου «τον ἄνδρα» από το ρήμα «νομίζω».
Γ4β.
«εἰ δέ τις τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων ὠφελιμωτέρῳ τινί Σωκράτους συνεγένετο»: υπόθεση, «ἐκεῖνον ἐγώ τόν ἄνδρα ἀξιομακαριστότατον νομίζω»: απόδοση ( 1 μονάδα)
εἰ +οριστική → απλή οριστική ( 1 μονάδα) , πραγματικό ( 1 μονάδα)
ἐάν /ἄν /ἤν συγγένηται → νομιῶ ( 3 μονάδες)
